Η Σαντορίνη, το κοσμοπολίτικο νησί των Κυκλάδων, φημίζεται παγκοσμίως για το μοναδικό της τοπίο, τις ασβεστωμένες κατοικίες της με θέα στην Καλντέρα, το μαγευτικό ηλιοβασίλεμα στην Οία και το επιβλητικό ηφαίστειο που στέκει αγέρωχο στο κέντρο της καλντέρας. Όμως πέρα από την αδιαμφισβήτητη φυσική της ομορφιά και την πλούσια ιστορία της, η Σαντορίνη κρύβει έναν ακόμη θησαυρό: τη γαστρονομική της ταυτότητα.
Αυτό το νησί, με το φτωχό αλλά μοναδικό ηφαιστειακό του έδαφος, παράγει προϊόντα με έντονη γεύση και ξεχωριστά χαρακτηριστικά, που δίνουν ζωή σε μια από τις πιο αυθεντικές και ιδιαίτερες κουζίνες της Ελλάδας. Ας ξεκινήσουμε αυτό το γαστρονομικό ταξίδι, που μας οδηγεί από τη φάβα και τον ντοματοκεφτέ, στα οινοποιεία και τα χλωροτύρια, μέσα από αμπελώνες και παραδοσιακές ταβέρνες.
Φάβα Σαντορίνης – Το χρυσάφι του νησιού
Η φάβα της Σαντορίνης αποτελεί ένα από τα πιο χαρακτηριστικά προϊόντα Π.Ο.Π. του νησιού. Παράγεται από τους σπόρους του Lathyrus clymenum L., ενός ανθοφόρου φυτού που καλλιεργείται σε οκτώ από τα νησιά των Κυκλάδων στο Νότιο Αιγαίο. Το φυτό απορροφά νερό από τον υγρό αέρα της θάλασσας με ώσμωση, μια διαδικασία που προσδίδει στο φυτό την υψηλή περιεκτικότητά του σε σάκχαρα.
Καλλιεργείται εδώ και 3.500 χρόνια, με φυσική ξήρανση στον ήλιο και χωρίς καθόλου λίπανση. Το αποτέλεσμα είναι μια φάβα με βελούδινη υφή, γλυκιά επίγευση και υψηλή θρεπτική αξία.
Από τη σπορά μέχρι τη συσκευασία, όλα τα στάδια της παραγωγής πραγματοποιούνται στα νησιά, με τη χρήση τοπικών μεθόδων που ξεκίνησαν χιλιετίες πριν.
Απολαύστε τη παραδοσιακά με ελαιόλαδο, καραμελωμένα κρεμμύδια και λεμόνι ή δοκιμάστε τη σε πιο σύγχρονες εκδοχές σε εστιατόρια υψηλής γαστρονομίας.
Το 2010, η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνώρισε τη μοναδική κληρονομιά της Φάβας Σαντορίνης, χορηγώντας στο προϊόν το καθεστώς προστατευόμενης ονομασίας προέλευσης (ΠΟΠ).
Τα ντοματίνια της Σαντορίνης & το μουσείο στη Βλυχάδα
Τα άνυδρα ντοματίνια της Σαντορίνης είναι γεμάτα γεύση, με έντονο άρωμα και παχύ φλοιό.
Ένα ιδιαίτερο σημείο που αξίζει να επισκεφθείς είναι το Μουσείο Βιομηχανικής Ντομάτας “Δ. Νομικός” στην παραλία Βλυχάδα. Το μουσείο στεγάζεται σε ένα παλιό εργοστάσιο ντοματοποίησης και παρουσιάζει τη βιομηχανική ιστορία του νησιού, με αυθεντικά μηχανήματα, φωτογραφίες και διαδραστικά εκθέματα. Ιδανικός συνδυασμός με μπάνιο στην ξεχωριστή παραλία που το περιβάλλει.
(Φωτ: Μουσείο Ντομάτας "Δ. Νομικός" από την παραλία Βλυχάδα)
Τα κρασιά της Σαντορίνης – Ηφαιστειακή παράδοση σε ποτήρι
Ο αμπελώνας της Σαντορίνης είναι ένας από τους αρχαιότερους στην Ευρώπη. Οι αμπελοκαλλιέργειες γίνονται με τη μέθοδο της κουλούρας, για να προστατεύονται τα σταφύλια από τους δυνατούς ανέμους και τον ήλιο.
(Φωτ: Η μέθοδος της κουλούρας)
Κυριότερες ποικιλίες:
- Ασύρτικο: δίνει κυρίως λευκά ξηρά κρασιά, μερικά από τα οποία ωριμάζουν σε βαρέλι, αλλά και γλυκά, από λιαστά σταφύλια. Μπορεί να καλλιεργηθεί σε συνθήκες ζέστης και ξηρασίας (γι’ αυτό έχει δείξει αντοχή και προσαρμοστικότητα στο ηφαιστειογενές έδαφος και το κλίμα του νησιού), διατηρώντας υψηλή περιεκτικότητα σε σάκχαρα, σε άριστη ισορροπία με τη ζωηρή οξύτητά του. Το Ασύρτικο κυριαρχεί στον οίνο ΠΟΠ Σαντορίνη, δίνοντας πολύ «πυκνά» κρασιά, με λεπτότητα και ορυκτώδη χαρακτήρα.
Γαστρονομικό tip: Συνοδεύστε το με ψητά ψάρια -υπέροχο με σαρδέλες στα κάρβουνα! Αλλά και με λεμονάτα κρέατα, καπνιστό χοιρινό, καλοκαιρινά λαδερά και γεμιστές ντομάτες.
- Αηδάνι: είναι μία από τις πιο παλιές αιγαιοπελαγίτικες λευκές ποικιλίες, με προέλευση μάλλον εξ Ανατολών (από παρεκφορά της λέξης «Αδανα», σύμφωνα με μια θεωρία). Χρησιμοποιείται για την παραγωγή λευκών και, σπανιότερα, επιδόρπιων κρασιών, που παλαιώνουν για μεγάλο διάστημα σε βαρέλι.
Γαστρονομικό tip: Τα ξηρά κρασιά από αυτή την ποικιλία είναι απολαυστικά όταν καταναλώνονται φρέσκα, συνδυασμένα με οστρακοειδή και λιπαρά ψάρια. Δοκιμάστε τα επίσης με λαχανικά που έχουν έντονο χαρακτήρα (όπως η κίτρινη κολοκύθα και το κουνουπίδι) σε ριζότο ή τάρτες, αλλά και με σαλάτες με όσπρια.
- Αθήρι: καλλιεργείται σε όλα τα νησιά του Αιγαίου και στην Κρήτη. Η λιτή και καθόλου βαριά δομή του, καθώς και η ήπια γεύση του, καθιστούν τα κρασιά της ποικιλίας κατάλληλα για να ταιριάξουν με μεγάλο φάσμα εδεσμάτων που συνδυάζονται δύσκολα με οποιοδήποτε άλλο κρασί.
Γαστρονομικό tip: ταιριάζουν με ελαφριά πιάτα βραστών ή μαγειρεμένων στον ατμό πουλερικών και ψαριών, σοτέ λαχανικά, ζυμαρικά με λευκές σάλτσες. Ωστόσο, μπορούμε να το απολαύσουμε και ως απεριτίφ, ιδιαίτερα πριν από τα καλοκαιρινά γεύματα.
- Vinsanto: είναι παραδοσιακό γλυκό κρασί με σκούρο μπρούτζινο χρώμα.
(Φωτ: Επίσκεψη στο οινοποιείο Αργυρός)
Κάποια από τα οινοποιεία του νησιού που μπορείτε να επισκεφθείτε (κατόπιν κράτησης):
- Οινοποιείο Αργυρός
- Οινοποιείο Βενετσάνου
- Οινοποιείο Santo Wines
Χλωροτύρι – Η φρέσκια καρδιά του νησιού
Το χλωροτύρι είναι ένα φρέσκο κατσικίσιο τυρί, με κρεμώδη υφή και απαλή γεύση. Δεν ωριμάζει, δεν αλατίζεται και καταναλώνεται άμεσα μετά την παρασκευή του. Ταιριάζει υπέροχα με παξιμάδι, φρέσκια ντομάτα και ρίγανη. Θα το βρείτε κυρίως σε αγροτικά παντοπωλεία και παραδοσιακά μαγαζιά σε χωριά όπως ο Πύργος και το Μεγαλοχώρι.
Μια κουζίνα που αφηγείται ιστορίες
Η κουζίνα της Σαντορίνης είναι λιτή. Τα προϊόντα της – γεννημένα από τη λάβα, τον άνεμο και τη θάλασσα – κουβαλούν μνήμη και παράδοση. Το φαγητό της έχει ταυτότητα, χαρακτήρα και μνήμη. Οι γεύσεις εδώ δεν είναι απλώς πιάτα – είναι ιστορία, γη, ηφαιστειακή δύναμη και παράδοση. Αν σχεδιάζεις ταξίδι στο νησί, άφησε χώρο και χρόνο για τις γεύσεις, τις απλές ταβέρνες, τα οινοποιεία και τις παραλίες που μιλούν σιωπηλά. Και μη φύγεις αν δεν δεις έστω ένα ηλιοβασίλεμα, με ένα ποτήρι Ασύρτικο στο χέρι.
