Η ινσουλινοαντίσταση είναι μια κατάσταση κατά την οποία τα κύτταρα του σώματος δεν ανταποκρίνονται αποτελεσματικά στην ινσουλίνη, μια ορμόνη που ρυθμίζει τα επίπεδα γλυκόζης στο αίμα. Αυτή η κατάσταση αυξάνει τον κίνδυνο εμφάνισης μεταβολικών διαταραχών, όπως ο διαβήτης τύπου 2, ιδιαίτερα στα παιδιά που αντιμετωπίζουν προβλήματα με την παχυσαρκία. Η συνδυασμένη εφαρμογή άσκησης και ισορροπημένης διατροφής είναι κρίσιμη για τη διαχείριση της ινσουλινοαντίστασης, καθώς και για τη μείωση των μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

Κατευθυντήριες οδηγίες και συμβουλές για ασφαλή άσκηση σε παιδιά με ινσουλινοαντίσταση

Τα παιδιά και οι έφηβοι με αντίσταση στην ινσουλίνη πρέπει να ενθαρρύνονται να συμμετέχουν σε αερόβια δραστηριότητα διάρκειας τουλάχιστον 60 λεπτών και έντασης μέτριας έως έντονης σε συχνότητα 2-3 φορές/βδ. Αυτό θα μπορούσε να περιλαμβάνει δραστηριότητες όπως γρήγορο περπάτημα, τρέξιμο ή χορό.

Οι αερόβιες ασκήσεις είναι ιδιαίτερα αποτελεσματικές στη μείωση της αντίστασης στην ινσουλίνη και στη βελτίωση της συνολικής μεταβολικής υγείας. Η διαλειμματική προπόνηση υψηλής έντασης (HIIT), είναι εξίσου αποτελεσματική στη μείωση των επιπέδων ινσουλίνης νηστείας και στη βελτίωση του ελέγχου της γλυκόζης.

Επίσης, συνίσταται συμμετοχή σε προγράμματα με ασκήσεις αντίστασης παράλληλα με την αερόβια δραστηριότητα για τουλάχιστον δύο με τρεις συνεδρίες των 60 λεπτών την εβδομάδα.

Κάτι που κρίνεται απαραίτητο είναι η παρακολούθηση των επιπέδων γλυκόζης πριν, κατά τη διάρκεια και μετά την άσκηση για να αποφευχθεί ο κίνδυνος τόσο της υπογλυκαιμίας (χαμηλό σάκχαρο στο αίμα) όσο και της υπεργλυκαιμίας (υψηλό σάκχαρο αίματος). Η προσαρμογή των δόσεων ινσουλίνης και της πρόσληψης υδατανθράκων γύρω από την άσκηση μπορεί να βοηθήσει στη διαχείριση αυτών των κινδύνων. Η συμπλήρωση υδατανθράκων μπορεί να είναι απαραίτητη πριν ή κατά τη διάρκεια παρατεταμένων ή έντονων δραστηριοτήτων.

Η τακτική άσκηση βοηθά όχι μόνο στον άμεσο μεταβολικό έλεγχο αλλά και στην οικοδόμηση υγιεινών συνηθειών για όλη τη ζωή. Αυτό είναι ιδιαίτερα σημαντικό για την πρόληψη των μακροχρόνιων επιπλοκών της αντίστασης στην ινσουλίνη και της παχυσαρκίας.

Κατευθυντήριες οδηγίες σωματικής δραστηριότητας για παιδιά & εφήβους

 

Ακολουθούν κατευθυντήριες οδηγίες άσκησης σε παιδιά και έφηβους σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας (WHO) και το Κέντρο Ελέγχου και Πρόληψης Νοσημάτων των ΗΠΑ (CDC):

Για τα παιδιά και τους νέους, η σωματική δραστηριότητα μπορεί να περιλαμβάνει παιχνίδι, αθλήματα, μετακίνηση, δουλειές του σπιτιού, αναψυχή, φυσική αγωγή ή προγραμματισμένη άσκηση, στο πλαίσιο των οικογενειακών, σχολικών και κοινοτικών δραστηριοτήτων.

Οι συστάσεις για τη βελτίωση των μεταβολικών βιοδεικτών υγείας είναι:

• Τα παιδιά και οι νέοι ηλικίας 5-17 ετών πρέπει να συγκεντρώνουν τουλάχιστον 60 λεπτά μέτριας-προς έντονης έντασης σωματική δραστηριότητα καθημερινά.
• Φυσική δραστηριότητα που υπερβαίνει τα 60 λεπτά παρέχει επιπλέον οφέλη για την υγεία.
• Το μεγαλύτερο μέρος των 60 ή και περισσότερων λεπτών της καθημερινής σωματικής δραστηριότητας πρέπει να είναι μέτριας ή έντονης έντασης αερόβια σωματική δραστηριότητα και θα πρέπει να περιλαμβάνουν έντονης έντασης σωματική δραστηριότητα για τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα.
• Ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης: ως μέρος των 60 ή και περισσότερων λεπτών της συνιστώμενης ημερήσιας σωματικής δραστηριότητας, στα παιδιά και στους εφήβους θα πρέπει να περιλαμβάνονται ασκήσεις μυϊκής ενδυνάμωσης για τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα.
• Ασκήσεις ενδυνάμωσης των οστών: ως μέρος των 60 ή και περισσότερων λεπτών της συνιστώμενης ημερήσιας σωματικής δραστηριότητας, στα παιδιά και στους εφήβους θα πρέπει να περιλαμβάνονται ασκήσεις ενδυνάμωσης των οστών για τουλάχιστον 3 ημέρες την εβδομάδα.

Σωματική άσκηση αποτελεί οτιδήποτε αυξάνει την κυκλοφορία του αίματος. Η άσκηση θεωρείται αναπόσπαστο τμήμα σε τέτοιες καταστάσεις υγείας μαζί με την διατροφή. Είναι επομένως σημαντικό να υπάρχει συστηματική σωματική δραστηριότητα. Η άσκηση ορίζεται ως σύντομη όταν έχει διάρκεια μέχρι 30 λεπτά, ενδιάμεση όταν η διάρκεια είναι 30-60 λεπτά και παρατεταμένη όταν είναι μεγαλύτερη από 60 λεπτά.

Συμβουλές Διατροφής για παιδιά με Ινσουλινοαντίσταση

•   Σε περίπτωση υπέρβαρου ή παχυσαρκίας καλό θα ήταν να υπάρξει απώλεια σωματικού βάρους.
•   Επαρκής πρόσληψη ενέργειας και θρεπτικών συστατικών, για να είναι εξασφαλισμένη η ομαλή ανάπτυξη και υγεία του παιδιού και εφήβου. Οι ενεργειακές ανάγκες ποικίλλουν από παιδί σε παιδί και μεταβάλλονται πολύ γρήγορα ακόμη και στο ίδιο παιδί. Έτσι, επιβάλλεται η τακτική αναπροσαρμογή του διαιτολογίου ανάλογα με το στάδιο της ανάπτυξής του και της σωματικής δραστηριότητας.
• Τα περισσότερα μικρά παιδιά χρειάζεται να καταναλώνουν τρία γεύματα και 2-3 σνακ καθημερινά, με χρονικά μεσοδιαστήματα 2,5-3 ωρών.
• Κατανάλωση υδατανθράκων χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη, που είναι πλούσιοι σε φυτικές ίνες, όπως είναι το πολύσπορο ψωμί, οι σαλάτες και τα λαχανικά, τα ολικής άλεσης ζυμαρικά και δημητριακά, καθώς και τα όσπρια και οι ανάλατοι ξηροί καρποί (αμύγδαλα, καρύδια).
• Ομοιόμορφη κατανομή υδατανθράκων στα γεύματα και τα σνακ της ημέρας.
• Περιορισμός της ζάχαρης, καθώς και τα προϊόντα στα οποία προστίθεται.
• Μέτρια κατανάλωση λίπους, κυρίως με τη μορφή ελαιολάδου, το οποίο αποτελεί και την καλύτερη πηγή λίπους για τον οργανισμό. Αποφυγή των trans λιπαρών οξέων και του κορεσμένου λίπους. Κορεσμένα λ.ο. < 10%, ελαχιστοποίηση πρόσληψης trans λ.ο., < 200 mg/ημέρα.
• Περιορισμός ζωικών λιπαρών πχ βούτυρο, κρέμα γάλακτος, το ορατό λίπος και την πέτσα στα κρεατικά, αλλά και τα προϊόντα στα οποία αυτά περιέχονται.
• Περιορισμός κατανάλωσης τηγανητών και μεγάλης ποσότητας φυτικών λιπαρών. Για το μαγείρεμα, χρησιμοποιούμε ελαιόλαδο, που είναι πλούσιο σε μονοακόρεστα λιπαρά οξέα και αντιοξειδωτικά συστατικά.
• Εμπλουτισμός της διατροφής με φρούτα και λαχανικά.
• Αύξηση κατανάλωσης ω-3 λιπαρών οξέων 1-2 φορές την εβδομάδα, καθώς έχει αποδειχτεί ότι περιορίζουν τη φλεγμονή και βελτιώνουν την ινσουλινοαντίσταση. Ένταξη λιπαρών ψαριών στη διατροφή (πχ σκουμπρί, σαρδέλα, τσιπούρα, σολομό, γαύρο), αλλά και φυτικών τροφών που τα περιέχουν πχ καρύδια, λιναρόσπορο στις σαλάτες κα.
• Σωματική δραστηριότητα.

Τι πρέπει να προσέξετε

Διατροφή: μια υγιεινή και ισορροπημένη διατροφή είναι σημαντική. Προσέξτε την κατανάλωση υψηλής περιεκτικότητας σε σάκχαρα και επεξεργασμένων τροφίμων. Επιλέξτε τρόφιμα πλούσια σε ίνες, φρούτα, λαχανικά και πρωτεΐνες.

Άσκηση: η φυσική δραστηριότητα βοηθά στη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη. Ενθαρρύνετε το παιδί σας να εκτελεί τακτική άσκηση, όπως παιχνίδια στον εξωτερικό χώρο, αθλήματα ή άλλες δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν.

Ρουτίνα παρακολούθησης: επιβλέπετε τακτικά τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα του παιδιού σας, όπως σας έχει συστήσει ο γιατρός. Η παρακολούθηση αυτών των επιπέδων μπορεί να απαιτεί τη χρήση φορητού γλυκομέτρου για τον έλεγχο του σακχάρου στο αίμα.

Ιατρική φροντίδα: είναι σημαντικό να τηρείτε τις οδηγίες που σας δίνει ο γιατρός σας, είτε πρόκειται για ενδοκρινολόγο, διαιτολόγο ή άλλον εξειδικευμένο γιατρό.

Εκπαίδευση και ενημέρωση: τόσο το παιδί όσο και οι γονείς πρέπει να ενημερωθούν για την ινσουλινοαντίσταση και τους τρόπους διαχείρισής της. Η κατανόηση των συμπτωμάτων χαμηλών ή υψηλών επιπέδων σακχάρου και η αντίδραση σε αυτά είναι σημαντική. Είναι σημαντικό να συνεργαστείτε με έναν γιατρό και έναν διαιτολόγο, προκειμένου να καθορίσετε τους κατάλληλους θεραπευτικούς στόχους και να διαμορφώσετε το κατάλληλο διατροφικό πρόγραμμα ανάλογα τις ανάγκες του κάθε παιδιού. Είναι σημαντικό να έχετε κατά νου ότι κάθε παιδί είναι μοναδικό και η διαχείριση μπορεί να διαφέρει. Συνεργαστείτε πάντα με ειδικούς για να εξασφαλίσετε μια εξατομικευμένη και αποτελεσματική προσέγγιση για την υγεία του παιδιού.

Στήριξη: είναι σημαντικό να παρέχετε στο παιδί σας συναισθηματική στήριξη και κατανόηση. Η διαχείριση μιας χρόνιας κατάστασης υγείας μπορεί να είναι προκλητική, και η υποστήριξη από τους γονείς είναι σημαντική.

Συμπερασματικά

Η διαχείριση της ινσουλινοαντίστασης στα παιδιά απαιτεί μια ολιστική προσέγγιση, που συνδυάζει τη σωστή διατροφή και την τακτική άσκηση. Η σωματική δραστηριότητα, ιδιαίτερα η αερόβια και οι ασκήσεις ενδυνάμωσης, αποδεικνύεται σημαντική για τη βελτίωση της ευαισθησίας στην ινσουλίνη και τη μακροπρόθεσμη υγεία του παιδιού. Παράλληλα, η διατροφική καθοδήγηση, με έμφαση σε υδατάνθρακες χαμηλού γλυκαιμικού δείκτη και υγιή λιπαρά, διασφαλίζει την ανάπτυξη και τη μείωση των επιπλοκών. Η συνεργασία με εξειδικευμένους επαγγελματίες υγείας είναι απαραίτητη για την αποτελεσματική αντιμετώπιση της κατάστασης.

Βιβλιογραφία:

• García-Hermoso, A., López-Gil, J.F., Izquierdo, M., Ramírez-Vélez, R. and Ezzatvar, Y., 2023. Exercise and insulin resistance markers in children and adolescents with excess weight: A systematic review and network meta-analysis. JAMA Pediatrics, 177(12), pp.1276-1284. doi: 10.1001/jamapediatrics.2023.4038​
• Ζαμπέλας Α, (2008). «Διαιτητική αντιμετώπιση Σακχαρώδη Διαβήτη». Κλινική Διαιτολόγια & Διατροφή με Στοιχεία Παθολογίας, σ.σ 341-384. ιατρικές εκδόσεις π. χ. Πασχαλίδης.
• Εθνικός Οργανισμός Δημόσιας Υγείας, Υπουργείο Υγείας, 2020. Άσκηση – Δραστηριότητες – Παιχνίδι στη ζωή του Παιδιού και του Εφήβου: μαθητές δημοτικού, γυμνασίου & λυκείου. Αγωγή Υγείας.